پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام کاظم علیه السّلام فرمودند: تَفَقَّهُوا فی دینِ اللهِ، فَإِنَّ الفِقهَ مِفتاحُ البَصیرَهِ وَ تَمامُ العِبادَهِ؛ در دین خدا دانا شوید؛ چرا که دین شناسی و فقه، کلید بصیرت و کمال عبادت است. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
تفقّه به معنای فهم عمیق و ژرف در مسائل دین است.
به فقیه نیز از این رو فقیه گفته می شود که احکام شرعی را بر اساس آیات و روایات و منابع فقهی به صورت استدلالی و عمیق می فهمد و بیان می کند.
فقه، تنها احکام شرعی نیست، بلکه در اصطلاح قرآنی و حدیثی، به شناخت عمیق نسبت به همه ابعاد دین و معارف اسلام و اعتقادات و آداب و سنن گفته می شود.
کسی که از روی دلیل، شناخت عمیق دینی پیدا کرده باشد، به سادگی از دین بیرون نمی رود و با چند سؤال و شبهه، دست از باورهای خویش برنمی دارد.
از این رو، هم وظیفه تک تک مسلمانان، آشنایی کافی و عمیق با عقاید دینی خویش است، هم والدین و معلّمان و مربیان وظیفه دارند که این شناخت ژرف را به فرزندان و شاگردان خویش بیاموزند و به آنان بصیرت و بینش دهند و این امانتهای عزیز را به شایستگی تربیت کنند.
هان ای معلّم!
تو نقش ساز و شکل پرداز روانی
سازنده اندیشه های جاودانی
این کودکان در مزرع جان
بذر حیات و چشمه مهر زلالند
این بذر را آن گونه بارآور، برآور
تا این که بر اسلام و بر قرآن ببالند(2)
پی نوشت:
1. مسند الامام الکاظم(ع)، ج3، ص249
2.جواد محدثی، برگ و بار، ص278.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)